Gebelik Sırasında Damar Sağlığı: Varisler

Gebelik sırasında en sık görülen damar hastalıklarından biri toplardamarların normal daha geniş olma eğilimi göstermesidir. Bunun nedenleri arasında gebelik sırasında su ve tuz tutulumunun daha fazla olması, bebeğin büyüdükçe rahmin genişlemesi ve karın içi basıncın artması ve büyümüş olan rahmin toplardamarların ve ana toplayıcı damarın üzerine bası yapması ve kanın geri dönüşünü bozarak damarların içinde birikmesi sayılabilir.

Varisler gebelik sırasında bacaklarda ve vulvada yani dış cinsel organlarda görülebilir. Bacaklarda genişlemiş olan damarlar üzerine basınca veya yatınca sönen, gözden kaybolur, ağrıya ve bacak şişliğine, kaşıntıya neden olabilir. Bazı ileri durumlarda bacak varislerinde kanama da olabilir. Bacak varislerinden lan kanamalar hayatı tehdit edici kanamalar değildir. Yatmakla ve ayağı yükseğe kaldırmakla veya üzerine temiz bir bezle basmakla durur. Vulvadaki varisler çoğu kez hasta tarafından fark edilmeyen ancak muayenede tespit edilirler. Ender olarak dış genital organlar olan dudaklarda adeta bir kordon gibi ele gelebilir. İster bacakta ister vulvada olsun, gebelik sırasında ortaya çıkan bu varislerin üzerinde kızarıklık olursa, sertleşir ve ağrılı bir hal alırsa içinde pıhtı yapmış olabilir. Bu durumlarda derhal bir doktor ile irtibata geçmek gereklidir.

Gebelik sırasında varis oluşumunu önlemek için bir takım önlemlerin başında uzun süre ayakta ve oturur pozisyonda kalmamak gelir. Hareketsizlik damarların içinde zaten artmış olan kanın iyice durağan hale gelmesine neden olur. Bacak damarlarının ana toplar sistemi karın içinde orta hattın sağında yer alır. Bu nedenle yatarken sırt üstü yatmak yerine yan yatmak, ana damar üzerine basıyı azaltacağı için varisleri ve bacak şişliğini kontrol etmekte yararlıdır. Ana toplar damar sağ tarafta olduğundan sol yana yatmak daha iyidir. Bacaklarda varislerin oluşumunu önlemek için damarların içindeki kanı kalbe geri boşaltmak gerekir. Yattığınız zaman ayaklarınızın altına bir yastık koyarak pozisyon verirseniz, bu kanın kolaylıkla boşalmasını sağlarsınız. Ancak sürekli yatmak mümkün olmadığı için ve doğru da olmadığı için varis çorapları giymek oldukça yararlıdır. Dizaltı varis çorabı gebelik sırasında yeterli olacaktır. Doktorunuzla görüşerek sizin için düşük basınç (Klas-1) veya orta basınçlı (Klas 2) çoraplardan hangisinin sizin için daha uygun olduğunu öğrenebilirsiniz. Gün boyunca çorapları giymeniz hem bacaklarınızın şişmesini önleyecek hem de varislerin çıkmasını önleme konusunda size yardımcı olacaktır. Gün sonunda alacağınız ılık bir duş da sizin gece rahat uyumanızı sağlayacaktır. Kanın damarlar boyunca ilerlemesini ve boşalmasını sağlayan sistem bacaklarınızdaki kaslarınızdır. Bu nedenle düzenli olarak yapacağınız bacak egzersizleri, kaslarınızın kasılması ve kanı kalbe geri pompalaması sayesinde sizi varislerden koruyabilir.

Gebelik öncesinde varisi olanların bu uyarıları dikkate alması önemlidir. Çünkü gebelik sırasında bu kişilerde varislerin kötüleşme ihtimali daha yüksektir. Ancak hiç varisle tanışmamış gebelerde de yeni varis oluşumu ihtimali vardır. Gebelik sırasında çok gerekmediği takdirde bir ameliyat ve girişim düşünülmez. Daha fazla koruyucu tedbirler ön plana çıkar.

Varisi olanların veya gebelik sırasında varisi çıkanların doğum sırasında da varis çorabını giyiyor olmaları önemlidir. Derin ventrombozu olarak tanımlanan toplardamarlarda pıhtıdan korunmak için oldukça iyi bir yöntemdir. Gebelik sonlandıktan sonra varislerin bir kısmı geriler ancak bir kısmı devam eder. En az 6 ay bekledikten sonra varisler halen sebat ediyorsa bir doktora görünmenizde fayda vardır.